MÁI NHÀ
Vĩnh Hiền
Người ta nói mái nhà là tổ ấm, là một nơi chốn để trở về. Vậy cho dù tôi chưa thực sự có một tổ ấm riêng tư nào cho ḿnh đi nữa, tôi đă có một cảm nhận nóng bỏng và xốn xang về một mái nhà thân yêu và quen thuộc với những h́nh bóng và tâm hồn rất quen thuộc, về cái nơi chốn trở về hết sức quyến rũ và thâm t́nh mà qua những chuyến lang bạt ở phương xa, qua những năm tháng lăn ḿnh giữa gió bụi của cuộc đời, tôi đă t́m về nó như một nơi nương ngụ, một chốn ẩn trú an toàn, ở đó gia đ́nh, mái nhà, tổ ấm, đă giang đôi tay êm ái ôm lấy tôi vỗ về dịu ngọt, đă nhỏ xuống hồn tôi những giọt thuốc tiên tươi mát lên những nỗi nhức nhối của ung độc cuộc đời.
Khi X. nói đến căn nhà tương lai của hắn, tôi nhận thấy ở hắn cả một sự mơ ước hiện thực về tổ ấm gia đ́nh – đơn giản, thực tế và đậm t́nh – nhưng kỳ lạ thay tôi cũng đồng thời nh́n thấy được cả cái h́nh tượng siêu thực mơ màng của căn nhà của X. mà từ nó phát sinh ra không những là t́nh cảm nồng ấm của vợ chồng cha con mà c̣n là cái t́nh thân thiết gắn bó của những tâm hồn bằng hữu. Có phải chính cái điều có thể thực hiện được ấy – v́ tính chất đẹp đẽ thơ mộng của nó – mà tôi thấy nó như là một điều ǵ phi thực không? Cũng chính như t́nh bạn của tôi và X. và Y. và S. và những khuôn mặt thân yêu khác đă thường khiến tôi bao lần mường tượng thấy một ảo giác không thể có bởi cái tính chất đẹp và trong của nó. Nói cho rốt ráo th́ những điều chân, thiện, mỹ mà ta gặp được trong cuộc đời phù động này thường dễ khiến ta có một mối hồ nghi về sự hiện hữu của nó, bởi chúng ta đă trót bị cuộc đời bôi đen tứ phía.
Nhưng qua đi lớp sương mù, ta lại nh́n thấy ánh sáng rơ ràng hơn, thực tại đă sống động ngay trước mắt và những giả cảnh tiêu tan và ta thốt lên: “Ồ không! Nó có đấy! Đó là điều hiện thực!”
Mái nhà như một nơi chốn để trở về, và hơn thế nữa, như một chốn an thân và đoàn tụ mà con người dù cho đơn giản hay cực đoan đến mấy đi nữa, vẫn xem như một trong những mục đích chính yếu phải đạt được của đời ḿnh. Mái nhà toát ra sự ấm áp và yên tĩnh như một đặc ân của cuộc đời ban cho con người để hắn t́m lại được ḿnh ngay giữa gịng lưu lạc. Đây kẻ lăng tử đêm khuya, trở về thèm nh́n thấy ánh đèn qua khung cửa, thèm trông thấy h́nh dáng người vợ đang đi đi lại lại, thèm nghe thấy những tiếng cười, tiếng khóc của bầy con. Hắn hân hoan cũng có mà ăn năn cũng có, tự hân thưởng cho ḿnh bằng một nụ cười hay tự thống trách ḿnh bằng những cái chớp mắt, bước vào trong ngôi nhà thân yêu và lập tức trút bỏ hết mọi đa đoan phỉền trược, và cảm nhận ngay được cái nỗi chắc chắn đầy bao dung của chính tổ ấm mà hắn đă xây dựng lên và ngay lúc này nó đang xây dựng lại những sự sụp đổ ră rời nào đó mà hắn đang mắc phải.
Ngôi nhà như một tàn tích của quá khứ ảm đạm hay như một ngôi cổ mộ quạnh hiu nơi kẻ trở về không hề gắn bó với nó bởi những t́nh thương yêu nồng ấm dịu ngọt, ngôi nhà như một chỗ trú thân tạm bợ nếu như kẻ cư ngụ sống đơn độc một ḿnh và cuối chuyến trở về chỉ là để chuẩn bị ra đi với con tim lạnh lùng, ngôi nhà chỉ là ngôi nhà nếu như nó không được thở bằng sinh khí vui tươi của gia đ́nh, của vợ con, của bằng hữu.
Phá cái cũ, dựng cái mới, xây lại ngôi nhà cho khang trang, chắc chắn và đẹp đẽ hơn, con người làm việc ấy trước hết là cho bản thân và gia đ́nh ḿnh, và mỗi ngôi nhà được xây lên là thêm mỗi nét biến đổi cho bộ mặt xă hội ở đó, cho đến khi những xóm nhà lụp xụp đă trở thành những khu phố tân kỳ, th́ kẻ xây nhà trước đây bỗng khám phá ra vai tṛ góp công tạo dựng cái quần thể nhà cửa tú mỹ của ḿnh, và y tức th́ thấy được sự liên quan, liên đới của cộng đồng nhân loại, không phải chỉ từ khuôn khổ của khu phố hay cả thành phố, mà ngay từ trong sự cấu kết phức tạp của những vật liệu xây nhà và những bàn tay lao động mà do đó ngôi nhà, khu phố và thành phố đă được thành h́nh.
Con người xây dựng tổ ấm cho gia đ́nh, đồng thời cũng xây dựng phần của ḿnh trong quần cư.